๑. ความมีเหตุผล
|
นิยาม ความ
สามารถในการใช้ปัญญาในการประพฤติปฏิบัติ รู้จักไตร่ตรอง พิสูจน์ให้ประจักษ์
ไม่หลงงมงาย มีความยับยั้งชั่งใจ
ไม่ผูกพันตนเองกับอารมณ์และความยึดมั่นส่วนตัวความสามารถในการหาสาเหตุของ
สิ่งต่าง ๆ ได้โดยการคิดใคร่ครวญ ไตร่ตรองปัญหาต่าง ๆ
ว่ามีต้นตอมามาจากสิ่งใด
รวมไปถึงการพิจารณาว่าถ้าทำสิ่งหนึ่งสิ่งใดลงไปแล้วจะเกิดผลดีหรือผลเสียต่อ
ตนเอง และคนรอบข้างอย่างไรบ้าง
ตัวอย่าง – ใช้กระบวนการคิดอย่างมีเหตุผล - ศรัทธาต่อการเข้าให้ถึงความจริงของเรื่องต่าง ๆ - ไม่ลุ่มหลงเพราะเชื่องมงาย - ไม่ยึดตนเองหรือบุคคลเป็นใหญ่ - ไม่สรุปอย่างง่าย ๆ โดยไม่ใช้เหตุผลอย่างรอบคอบ - รู้จักเหตุ รู้จักผล รู้จักตน รู้จักประมาณ รู้จักกาละเทศะ |
๒. ความซื่อสัตย์สุจริต
|
นิยาม การ
ประพฤติปฏิบัติอย่างเหมาะสม และตรงต่อความเป็นจริง
ประพฤติปฏิบัติอย่างตรงไปตรงมา ทั้งกาย วาจา ใจ ต่อตนเองและผู้อื่น
รวมตลอดทั้งต่อหน้าที่การงานและคำมั่นสัญญา ความประพฤติที่ตรงไปตรงมา
และจริงใจในสิ่งที่ถูกที่ควร ถูกต้องตามทำนองคลองธรรม
รวมไปถึงการไม่คิดคดทรยศ ไม่คดโกงและไม่หลอกลวง
นอกจากนี้แล้วความซื่อสัตย์สุจริตยังรวมไปถึง การรักษาคำพูดหรือคำมั่นสัญญา
และการปฏิบัติหน้าที่การงานของตนเองด้วยความรับผิดชอบ
และด้วยความซื่อสัตย์ไม่แสวงหาผลประโยชน์ให้แก่ตนเองและพวกพ้องด้วยการใช้
อำนาจหน้าที่โดยมิชอบ
ซึ่งความซื่อสัตย์สุจริตนี้จะดำเนินไปด้วยความตั้งใจจริงเพื่อทำหน้าที่ของ
ตนเองให้สำเร็จลุล่วง ด้วยความระมัดระวัง และเกิดผลดีต่อตนเองและสังคม
ตัวอย่าง - ซื่อตรงต่อเวลา งาน การนัดหมาย คำมั่นสัญญา ระเบียบประเพณี กฎหมาย - ไม่พูดปด ฉ้อฉล สับปลับ กลับกลอก ไม่คดโกง - ไม่ให้ร้ายผู้อื่น - กล้าที่จะรับความจริง - ประกอบสัมมาชีพ |
๓. ความอุตสาหะ
|
นิยาม ความ
พยายามอย่างเข้มแข็ง เพื่อให้งานที่ทำสำเร็จลุล่วง
ความมีมานะพยายามในการประกอบการงานที่สุจริตด้วยความขยันขันแข็ง อดทน
เอาใจใส่อยู่เป็นนิจและเสมอต้นเสมอปลาย
โดยใช้สติปัญญาเพื่อให้งานที่ทำบรรลุผลสำเร็จและได้รับผลดีสูงสุด
(สรุปการทำงานด้วยความอดทนไม่ย่อท้อต่ออุปสรรค)
ตัวอย่าง – มานะอดทน - บากบั่น พยายาม ไม่ท้อถอย - ขยัน - ไม่ละเลยหรือทอดทิ้งธุระการงานทั้งของตนเองและทั้งที่ได้รับ มอบหมายให้ปฏิบัติ - พยายามต่อสู้เพื่อเอาชนะอุปสรรค |
๔. ความเมตตากรุณา
|
นิยาม เมตตา
คือ ความรักใคร่ ปรารถนาจะให้ผู้อื่นเป็นสุข กรุณา คือ ความสงสาร
คิดจะช่วยให้ผู้อื่นพ้นทุกข์ ความปรารถนาให้ผู้อื่นได้รับความสุข
สามารถแสดงออกได้โดยการช่วยเหลือโดยการกระทำ หรือวาจา
รวมถึงการไม่คิดร้ายต่อผู้อื่นด้วย
ตัวอย่าง - ช่วยเหลือเกื้อกูลผู้อื่น - มีอาการทางกาย วาจา ที่แสดงต่อผู้อื่นด้วยความสุภาพ นุ่มนวล - ช่วยปลอบใจผู้ที่ได้รับความลำบาก - ไม่เบียดเบียนผู้อื่นให้เป็นทุกข ์ - แสดงความยินดีเมื่อผู้อื่นได้รับความสุขและความสำเร็จ - ไม่ข่มขู่ ดูหมิ่น เสียดสี พูดจาด้วยความเกรี้ยวโกรธเคียดแค้น |
๕. ความเสียสละ
|
นิยาม การ
ละความเห็นแก่ตัว การให้ปันแก่ผู้ที่ควรได้รับ ด้วยกำลังกาย กำลังทรัพย์
กำลังสติปัญญา รวมทั้งการรู้จักสลัดทิ้งอารมณ์ร้ายในตนเอง
ความมีจิตใจกว้างขวาง ช่วยเหลือเกื้อกูล
การสละความสุขสบายหรือผลประโยชน์ของตนเอง
อันเป็นการกระทำที่เป็นประโยชน์ให้แก่บุคคลอื่นโดยที่ตนเองมิได้หวังผลตอบ
แทนความมีจิตใจกว้างขวาง ช่วยเหลือเกื้อกูล
การสละความสุขสบายหรือผลประโยชน์ของตนเอง
อันเป็นการกระทำที่เป็นประโยชน์ให้แก่บุคคลอื่นโดยที่ตนเองมิได้หวังผลตอบ
แทน
ตัวอย่าง - บำเพ็ญประโยชน์ต่อส่วนรวม - ไม่เห็นแก่ประโยชน์ส่วนตน - สละ แบ่งปัน ทรัพย์ เครื่องอุปโภค แก่ผู้ที่สมควรได้รับ - ช่วยแสดงความเห็นอย่างตรงไปตรงมา - ช่วยเพิ่มพูนความรู้ใหม่แก่ผู้อื่นตามกำลังสติปัญญา |
๖. ความสามัคคี
|
นิยาม ความพร้อมเพรียงเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน การร่วมมือกันทำกิจการให้สำเร็จลุล่วงด้วยดีความพร้อมเพรียง หรือความปรองดองกัน
ตัวอย่าง - รักหมู่คณะ มีใจหวังดี - มองคนอื่นในแง่ดีเสมอ - เข้ามีส่วนร่วมอย่างแข็งขันในกิจการของส่วนรวม - เป็นผู้ประสานความสามัคคีในหมู่คณะ - ปรับตนเองให้เข้ากับผู้อื่นได้ |
๗. ความรับผิดชอบ
|
นิยาม ความ
มุ่งมั่นตั้งใจที่จะทำการปฏิบัติหน้าที่ด้วยความผูกพันและละเอียดรอบคอบ
ยอมรับผลการกระทำในการปฏิบัติหน้าที่ เพื่อให้บรรลุผลสำเร็จตามความมุ่งหมาย
อีกทั้งพยายามที่จะปรับปรุงการปฏิบัติหน้าที่ให้ดียิ่งขึ้น
การมีความสำนึกและการปฏิบัติหน้าที่ของตนทั้งที่เป็นภารกิจส่วนตัว
ภารกิจที่ได้รับมอบหมาย และภารกิจทางสังคมโดยจะต้องกระทำจนบรรลุผลสำเร็จ
ไม่หลีกเลี่ยงภาระดังกล่าว และยอมรับผลในการกระทำของตน
ตัวอย่าง - ให้ความสามารถอย่างเต็มที่ - ยอมรับผลการกระทำของตน - รู้หน้าที่ และกระทำหน้าที่เป็นอย่างดี - เอาใจในการทำงาน |
๘. ความกตัญญูกตเวที
|
นิยาม ความ
กตัญญู หมายถึง ความรู้สึกนึกในการอุปการะคุณ หรือ
บุญคุณที่ผู้อื่นหรือสิ่งอื่นมีต่อตนเอง กตเทวี หมายถึง
การแสดงออกเพื่อการตอบแทนบุญคุณ ความกตัญญูกตเวที หมายถึง
การรู้บุญคุณและตอบแทนคุณต่อคนอื่นและสิ่งอื่นที่มีบุญคุณ
ตัวอย่าง - แสดงความเคารพนับถือ ยกย่องเชิดชู ผู้มีพระคุณ - ไม่ละทิ้งผู้มีพระคุณในคราวที่ผู้มีพระคุณเดือดร้อนลำบาก - ไม่ประพฤติเหี้ยมโหดต่อสัตว์ที่มีบุญคุณ - รักษาและสงวนทรัพยากรธรรมชาติ |
๙. ความประหยัด
|
นิยาม การ
ใช้สิ่งทั้งหลายอย่างพอเหมาะพอควรเพื่อให้ได้ประโยชน์มากที่สุดการรู้จักใช้
รู้จักออมทรัพย์สิน เวลา
ทรัพยากรทั้งส่วนตนและสังคมตามความจำเป็นให้เกิดประโยชน์และคุ้มค่าที่สุด
รวมทั้งการรู้จักดำรงชีวิตให้เหมาะสมกับสภาพฐานะความเป็นอยู่ส่วนตนและสังคม
ตัวอย่าง - รู้จักใช้เวลาให้เป็นประโยชน์ เหมาะกับสถานการณ์ - ใช้จ่ายทรัพย์เท่าที่จำเป็น สมควรแก่อัตภาพ - รู้จักใช้ประโยชน์จากของเก่า - รู้จักทำของใช้เอง - ใช้และถนอมของใช้ และทรัพย์สินให้คงคุณค่า และประโยชน์ |
๑๐. ความรู้จักพอ
|
นิยาม การ
ไม่โลภ ไม่หลง
และการจัดการชีวิตของตนโดยสันโดษการพึงพอใจในสภาพที่ตนเองเป็นอยู่
และรู้จักดำรงชีวิตให้เหมาะสมกับสภาพฐานะความเป็นอยู่ของตนเอง
การมีความระลึกและรู้สึกตัวอยู่เสมอ
อันจะมีผลให้สามารถควบคุมตนเองให้พ้นจากการเป็นทาสของกิเลส
ตัวอย่าง - พอใจสิ่งที่ตนเองมีอยู่ - รู้จักข่มความโลภ ความหลงผิด |
๑๑. ความมีสติสัมปชัญญะ
|
นิยาม การ
ควบคุมตนเองให้มีความพร้อม มีสภาพตื่นตัว ฉับไวในการรับรู้ทางประสาทสัมผัส
ในการตัดสินใจ
และในการพฤติตนอย่างเหมาะสมบนพื้นฐานของการสำรวมรอบคอบและระมัดระวัง
ตัวอย่าง - รู้ตัวตลอดเวลาว่าตนเองกำลังคิดและทำอะไร - ตระหนักในข้อดีข้อเสียของพฤติกรรมของตน - มีความฉับไวในการรับรู้สิ่งภายนอก - เมื่อประสบปัญหาข้อยุ่งยาก ก็จะสามารถควบคุมอารมณ์และความคิดของตนให้มีความพร้อมที่จะแก้ปัญหา - ยับยั้งการแสดงพฤติกรรมของตนได้ทัน ก่อนที่จะก่อให้เกิดผลเสียหายทั้งต่อตนเองและผู้อื่น - ควบคุมตนเองไม่ให้ไปเกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมที่อาจก่อให้เกิดความเสียหาย - ระลึกตั้งมั่นในความถูกต้องดีงามอยู่เสมอ |
๑๒. ความมีระเบียบวินัย
|
นิยาม การ
ควบคุมความประพฤติให้ถูกต้องและเหมาะสมกับจรรยา มารยาท ข้อบังคับ ข้อตกลง
กฎหมาย และศีลธรรมการรู้จักควบคุมตนเองให้ประพฤติปฏิบัติตามข้อตกลง
ข้อบังคับ ระเบียบแบบแผน และขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีงาม
ย่อมนำมาซึ่งความสงบสุขในชีวิตของตน
ความเป็นระเบียบเรียบร้อยของสังคมและประเทศชาติ
ตัวอย่าง - ควบคุมจิตใจและอารมณ์ให้อยู่ในกรอบและระเบียบที่ดีงาม - ควบคมและปรับปรุงกิริยาให้งดงาม เป็นระเบียบ สุภาพเหมาะกับ บุคคล โอกาส เวลา และสถานที่ - รักษาร่างกาย เสื้อผ้า ที่อยู่อาศัย เครื่องใช้ให้เป็นระเบียบเรียบร้อย - รักษาความเป็นระเบียบเรียบร้อยของสถานที่ และปฏิบัติตามกฎ และข้อบังคับของสถานที่นั้น ๆ |
๑๓. ความยุติธรรม
|
นิยาม การปฏิบัติด้วยความเที่ยงตรง สอดคล้องกับความเป็นจริง และเหตุผลความเที่ยงธรรม ความชอบธรรม และความชอบด้วยเหตุผล
ตัวอย่าง - ไม่เห็นผิดเป็นชอบ - ไม่ลำเอียงเพราะความพอรักใคร่ โกธร เกลียด กลัว หลง |
๑๔. ความอดทนอดกลั้น
|
นิยาม ความ
อดทน คือการกระทำทุกอย่างด้วยความตั้งใจ สม่ำเสมอเป็นระยะเวลานาน
โดยไม่ย่อท้อต่อปัญหาและอุปสรรคทั้งปวง ความอดกลั้น คือ
การรู้จักข่มใจในเวลาที่เผชิญกับเหตุการณ์ที่เย้ายวนทุกรูปแบบ
อันจะทำให้ไม่เกิดความเสียหายหรือถลำลึกลงไปในความชั่วร้าย
หรือความทุจริตทั้งปวง ความเข้มแข็ง ความบึกบึน
ความหนักแน่นของจิตใจที่สามารถยืนหยัดต่อสู้การกระทบกระทั้งของสภาพการณ์และ
เหตุการณ์ที่เกิดขึ้น โดยไม่แสดงอาการหวั่นไหวใด ๆ
ตัวอย่าง - ไม่แสดงอาการเจ็บป่วย หรือทุรนทุรายต่อความเจ็บป่วย หรือต่อ ความลำบาก ตรากตรำ - อดทนต่อความยากลำบาก ต่อคำเย้ยหยัน คำดูหมิ่น และคำวิพากษ์วิจารณ์ของผู้อื่นโดยไม่แสดงปฏิบัติโต้ตอบใด ๆ - มีจิตใจเข้มแข็ง ไม่ท้อแท้ ไม่ว่าจะตกอยู่ในสภาพการณ์หรือเหตุการณ์ใด ๆ |
๑๕. ความเคารพนับถือผู้อื่น
|
นิยาม การ
แสดงออกซึ่งกาย วาจา ใจ อันสุภาพอ่อนโยน การรู้จักสำรวม
รู้จักการให้เกียรติผู้อื่นและให้เกียรติสิ่งที่ควรเคารพอย่างถูกต้องเหมาะ
สมตามโอกาสและสถานการณ์ การเคารพในการแสดงออกทางความคิด
คำพูดและการกระทำของผู้อื่น อันจะทำให้ตนเองมีใจที่เปิดกว้าง
ไม่หมกมุ่นอยู่แต่ความติดของตนเอง
เพราะในบางครั้งการที่ยึดติดอยู่เฉพาะแต่ความคิดของตนอย่างเดียวนั้นอาจจะ
ผิดพลาด หรือมองปัญหาได้ไม่ทั่วถึง
ตัวอย่าง - แสดงความสุภาพอ่อนโยน - แสดงอากัปกิริยาสำรวมและสงบเสงี่ยม - ยอมรับฟังคำแนะนำของผู้อื่นด้วยกิริยาอันสำรวม |
๑๖. ความไม่เห็นแก่ตัว
|
นิยาม การกระทำที่ไม่หวังประโยชน์ของตนฝ่ายเดียว แต่คำนึงถึงประโยชน์ของผู้อื่นและส่วนรวม
ตัวอย่าง - ประพฤติตนเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม - ไม่ยึดถือเอาสาธารณสมบัติมาใช้ประโยชน์ส่วนตัว |
๑๗. ความถ่อมตัว
|
นิยาม การวางตนอย่างเหมาะสม ไม่แสดงตนเหนือผู้อื่น
ตัวอย่าง - ไม่คุยโวโอ้อวด - ไม่เย่อหยิ่ง |
๑๘. ความกล้าทางคุณธรรม
|
นิยาม การ
แสดงความกล้าในการคิด
และกระทำแต่สิ่งที่ถูกต้องและเหมาะสมความกล้าหาญที่จะคิด พูด
และทำในสิ่งที่ตนคิดว่าถูกต้องทางจริยธรรมโดยไม่คำนึงว่าหากตนปฏิบัติตาม
สิ่งนั้นแล้วตนเองจะได้รับประโยชน์ หรือเสียผลประโยชน์อะไรบ้าง
หากแต่กระทำไปเพราะมันเป็นสิ่งที่ถูกต้อง
และจะไม่กระทำสิ่งที่ไม่ถูกต้องแม้ว่ามันจะนำมาซึ่งผลประโยชน์มากมายมหาศาล
ก็ตาม
ตัวอย่าง - กล้าพูดความจริง - กล้าเสียสละ |
๑๙.ความเคารพตนเอง
|
นิยาม การ
รู้รับและเชื่อมั่นในความรู้และขอบเขตความสามารถของตนการปฏิบัติตามความ
ตั้งใจ
หรือปณิธานของตนเองอย่างแน่วแน่ที่จะประพฤติปฏิบัติแต่สิ่งที่เป็นประโยชน์
และเป็นสิ่งที่พิจารณาแล้วว่าถูกทำนองคลองธรรมการมีความเชื่อมั่นในความ
สามารถที่จะกระทำการใด ๆ ให้สำเร็จได้ด้วยตนเอง
สามารถดำรงชีพอยู่ได้โดยราบรื่น ไม่เดือดร้อน
สามารถหาปัจจัยที่จำเป็นในการดำรงชีพมาได้ด้วยความสามารถของตนเอง
ไม่เป็นภาระให้ผู้อื่นต้องคอยอุปถัมภ์สงเคราะห์
ตัวอย่าง - รักศักดิ์ศรีของตน - ไม่โกหกตนเองว่าตนเองเก่งเกินตัว - ยอมรับขอบเขตความสามารถในการทำงานของตน |
อ้างอิง : http://number1.igetweb.com/index.php?mo=3&art=374358
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น